Listopadowe, krótkie dni często zmuszają nas do refleksji nad przemijaniem, nad tym co kruche, wątłe i doczesne. Są jednak miejsca gdzie czas jakby się zatrzymał, gdzie pomimo upływu lat da się odczuć ducha minionych wieków czy epok. Dzisiaj przeniesiemy Was w krainę pachnącą drewnem czyli Park Krajobrazowy Pasma Brzanki oraz jego bezpośrednie sąsiedztwo.
Miał być murowany a wybudowano drewniany
Kościół położony jest na stoku niewielkiego wzniesienia w Jadłówce Tuchowskiej w Parku Krajobrazowym Pasma Brzanki. Został zbudowany w 1871 r. z inicjatywy Mendela Kalba – ówczesnego właściciela wsi pochodzenia żydowskiego. Nabycie posiadłości obligowało go do postawienia murowanej świątyni chrześcijańskiej jednak ówczesny właściciel nie wywiązał się w pełni z powierzonej mu powinności stawiając kościół drewniany. Ściany kościoła zdobią witraże wykonane według projektu Stefana Matejki (krewnego Jana Matejki) a strop polichromia wykonana przez Amalię Rzepkę. Nad ołtarzem znajdziemy obraz św. Michała Archanioła, który został namalowany przez Juliana Kruczkowskiego lub księdza Ignacego Ziębę.
Przydomowy młyn
W przysiółku Cisie w Rzepienniku Marciszewskim znajdziemy jeden z nielicznych chłopskich wiatraków gospodarczych. W drugiej połowie XIX wieku wzrost liczby ludności na pogórskich terenach spowodował, spore zapotrzebowanie na mąkę a w konsekwencji na przydomowe młyny wiatrakowe. Wcześniej do mielenia zboża wykorzystywano młyny napędzane siłą płynącej wody lub mielenie wykonywano na domowych żarnach. Wraz z postępem siłę płynącej wody czy ludzkich mięśni zastąpiono siłą wiatru wykorzystywaną w przydomowych młynach. Według podań pierwsze przydomowe młyny wznosili reemigranci powracający ze Stanów Zjednoczonych.
Stary, drewniany w cieniu drzew
Kościół ten wzniesiono na początku XVI wieku. Natomiast drewnianą słupową wieżę dobudowano prawdopodobnie w XVII wieku. Kościół jest kryty gontem, posiada okna jedynie od strony południowej zgodnie ze średniowieczną tradycją budowy kościołów. Wewnątrz znajdziemy kilka cennych i bardzo starych zabytków. Tryptyk z wizerunkami świętych: Piotra, Pawła, Stanisława i Krzysztofa który pochodzi prawdopodobnie z XVI wieku, ołtarz główny z obrazem Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej czy tryptyk ze scenami z życia św. Mikołaja. Kościół znajduje się on na wierzchowinie z której roztacza się przepiękny widok na południową część Pogórza Ciężkowickiego a nawet pasma Beskidów. Należy do najstarszych kościołów drewnianych Województwa Małopolskiego.
Tam gdzie dworzanie składowali zboże
Niespełna kilometr poza północną granicą Parku Krajobrazowego Pasma Brzanki znajdziemy zabytkowy XVIII wieczny spichlerz. Jego budowę datuje się na rok 1765 o czym świadczy napis wyryty w drewnianej belce: DIE 21 MAJI ANNO DNI 1756. Spichlerz stanowił zaplecze gospodarcze dla murowanego dworu, którym ówczesnym właścicielem był hrabia Ankwicz. Co ciekawe spichlerz służył do przechowywania płodów rolnych aż do 1939 roku, jednak po wojnie miejscowa spółdzielnia rolna budynek przeznaczyła jako magazyn nawozów sztucznych. Na początku XX wieku spichlerz przeszedł kilka remontów. Dzisiaj budynek wykorzystywany jest jako sala konferencyjna czy miejsce spotkań mieszkańców z władzami gminy. Znajduje się tu również całkiem spora kolekcja przedmiotów codziennego użytku dawnych mieszkańców pogórza.
Kościół ze starym cudownym obrazem
Czermna to niewielka miejscowość położona u podnóża Liwocza – najwyższego wzniesienia Pasma Brzanki. Znajdziemy tu drewniany gotycki kościół pw. św. Marcina. Jego historia sięga XVI w. Kościół ten został wzniesiony w 1520 r. w miejscu dawnej świątyni, która bądź okazała się zbyt mała by pomieścić wiernych bądź została rozebrana ze względu na zły stan techniczny. Natomiast w XVIII wieku dobudowano do niego słupową wieżę oraz kaplicę. Kościół św. Marcina w swych ciemnobrązowych ścianach skrywa wyjątkowy zabytek – cudowny obraz Matki Bożej Pocieszenia. Jego historia jest bardzo ciekawa i zawiła. Pierwsze wzmianki na jego temat pochodzą z 1602 roku jednak podczas prac konserwatorskich w XX wieku okazało się, że obraz jest około 200 lat starszy.
Krótkie, lakoniczne opisy drewnianych obiektów to celowy zabieg, który ma wywołać w Was ciekawość i chęć obejrzenia opisanego powyżej kościoła, spichlerza czy innego drewnianego obiektu z bliska. Wybierając się w te miejsca miejmy świadomość, że nie są one ogólnie dostępne i nie zawsze uda nam się wejść do ich wnętrza.
Tekst: T. Gawlik
Zdjęcia: K. Musiał