Czy natura i technologia mogą iść w parze? Wielu z nas odpowiedziałoby, że nie, że to właśnie rozwój nowych technologii oddalił człowieka od świata przyrody oraz spowodował nadmierną jej eksploatację. Niewątpliwie jest to prawda. Ale – jak w tak wielu przypadkach, tu też jest jakieś “ale” – wykorzystanie technologii umożliwia zdobycie wiedzy o przyrodzie, do której wcześniej nie mieliśmy dostępu. Za wiedzą idzie zaś zrozumienie, docenienie i skuteczniejsza ochrona. Trudno sobie wyobrazić współczesne nauki biologiczne bez mikroskopu, którego skonstruowanie i udoskonalenie otworzyło nam oczy na otaczający nas swoisty mikrokosmos. Zastosowanie telemetrii radiowej, a potem satelitarnej, umożliwiło śledzenie przemieszczania się zwierząt, w tym epickich migracji ptaków. Dzięki fotopułapkom możemy podglądać zwierzęta w ich naturalnym środowisku nie płosząc ich. Narzędzia genetyczne ukazały nam powiązania i mechanizmy wśród organizmów, o których wcześniej nie mieliśmy pojęcia!
Różnego rodzaju technologie mają również zastosowanie w amatorskim poznawaniu przyrody. A skoro już w dzisiejszych czasach tak trudno jest nam obejść się bez telefonu, równie dobrze możemy wykorzystać go podczas naszych wędrówek po polach i lasach. I to nie tylko do robienia zdjęć. Poniżej przedstawiamy kilka darmowych aplikacji, które zainstalowane w telefonie, mogą być niezwykle pomocne podczas obcowania z naturą – ułatwią nam rozpoznanie napotkanych gatunków roślin, zwierząt i grzybów.
Google Lens (Obiektyw Google)
Jest to aplikacja do rozpoznawania obrazów. Umożliwia rozpoznanie znajdujących się na zdjęciu obiektów i pozwala odszukać informacje na ich temat. Nie tylko jest dobrym narzędziem do rozpoznawania różnych gatunków roślin, grzybów i zwierząt, ale może być również przydatna w podróży: rozpoznaje obiekty architektoniczne i podsuwa informacje na ich temat.
Obiektyw Google może rozpoznawać zdjęcia wykonywane na bieżąco, bądź znajdujące się już w galerii naszego telefonu. Co więcej, aplikacja ta jest zainstalowana w większości smartphonów domyślnie, więc wystarczy ją odnaleźć, na ogół nie musimy zawracać sobie głowy jej instalacją.
PlantNet
Jest to aplikacja do rozpoznawania roślin. Po włączeniu usługi geolokalizacji, aplikacja wybiera odpowiednią bazę roślin charakterystycznych dla danego regionu.Aby oznaczyć oglądany gatunek rośliny, wystarczy zrobić jej zdjęcie lub wczytać zdjęcie z galerii telefonu, a następnie wybrać jedną z kategorii według której aplikacja ma wyszukiwać: liść, kwiat, owoc, kora czy ogólny wygląd rośliny.
Po wyświetleniu wyniku można znaleźć więcej informacji na temat danej rośliny (w tym jej rozmieszczenie) oraz obejrzeć zdjęcia innych użytkowników aplikacji.
Istnieją również aplikacje, które nie tylko pomagają w rozpoznawaniu gatunków, umożliwiają również rejestrowanie obserwacji. Dzięki temu osoby z nich korzystające mogą włączyć się w tzw. citizen science, czyli naukę obywatelską. Polega ona na współpracy wolontariuszy z badaczami zawodowymi, obejmującej gromadzenie danych i prowadzenie obserwacji. Rozpowszechniona choćby w Skandynawii i w Zjednoczonym Królestwie, staje się również coraz popularniejsza w Polsce. Osoby biorące udział w takich projektach mają poczucie, że robią coś istotnego i chętniej angażują się w ochronę przyrody w ich otoczeniu (przy okazji wiele się ucząc) a naukowcy i zawodowi badacze otrzymują do dyspozycji cenne dane.
Oto kilka aplikacji ułatwiających rozpoznanie gatunku i umożliwiających zapisanie obserwacji:
iNaturalist
Jest to aplikacja społecznościowa, dzięki której możemy najpierw oznaczyć obserwowane gatunki, a następnie nasze obserwacje stają się częścią bazy danych wykorzystywanej przez naukowców.iNaturalist służy do oznaczania zarówno roślin, jak i zwierząt oraz grzybów.
Po zrobieniu zdjęcia aplikacja podpowiada gatunek, a inny użytkownicy mogą zweryfikować trafność oznaczenia.
Naturalist
Jest to projekt podobny do iNaturalist, obserwacje przekazywane są do bazy danych, nie służy jednak do rozpoznawania, a wyłącznie do rejestracji obserwacji. Aplikacja jest zatem skierowana dla osób, które już posiadają wiedzę przyrodniczą – dzięki niej mogą podzielić się swoimi obserwacjami różnych gatunków między innymi ptaków, ssaków, gadów, płazów, motyli i ważek.Przy pierwszym uruchomieniu aplikacja wymaga zalogowania się przez konto na portalu Ornitho.pl. Umożliwia ona również dostęp do obserwacji innych użytkowników.
BirdNET
Tę aplikację polecamy osobom, które rozpoczynają swoją przygodę z ptakami, albo po prostu chcą wiedzieć, co za pierzasty kolega wydziera im się w ogródku o świcie – służy ona bowiem do rozpoznawania głosów ptaków. Wymaga nagrania śpiewu ptaka, który później jest analizowany przez sztuczną inteligencję. Potrafi zidentyfikować około 3000 gatunków ptaków na podstawie ich śpiewu, a wskaźnik identyfikacji rodzimych gatunków ptaków wynosi od 80 do 85 % – przy czym osoby korzystające z aplikacji aktywnie pracują nad jej ulepszeniem. Ponadto aplikacja ta umożliwia gromadzenie informacji o dystrybucji gatunków, trasach migracji i lokalnych dialektach (tak, ptaki również je mają!)
W naszych wędrówkach po okolicy, zwłaszcza, jeśli nie znamy jej bardzo dobrze, może się przydać aplikacja:
Mapy.cz
Szata graficzna map wykorzystywanych przez aplikację przypomina tradycyjne mapy papierowe. Jest to bardzo wygodne dla osób, które do tej pory zwykle korzystały z tradycyjnych map i korzystanie z innego interfejsu sprawia im trudność.Nawigacja jest w pełni darmowa i może działać offline.Poza mapą podstawową, aplikacja oferuje różne mapy tematyczne.
Oprócz planów miast i mapy topograficznej, aplikacja Mapy.cz zawiera również szlaki turystyczne. Oferowane przez nią mapy obejmują cały obszar Europy. Wśród funkcji aplikacji znajduje się planowanie trasy samochodem, komunikacją miejską, rowerem, pieszo i innymi drogami.
Pomocny może okazać się również:
Mobilny Bank Danych o Lasach
Umożliwia on bezpośredni dostęp do map lasów zarówno na telefonach, jak i tabletach. Można tu znaleźć leśne mapy tematyczne (np. podstawowa, drzewostanowa, form własności, siedlisk leśnych czy zbiorowisk roślinnych).Poza tymi mapami znajdziemy podkład map topograficznych lub ortofotomap.
Wszystkie opisane powyżej aplikacje mogą okazać się niezwykle przydatne przy odkrywaniu przyrody, choćby tej najbliżej nas, w naszych ogrodach. Trzeba jednak pamiętać, że nie można całkowicie polegać na wynikach uzyskanych dzięki ich wykorzystaniu. Źle wykonane zdjęcie, brak istotnego dla oznaczenia elementu rośliny (np. kwiatów czy liści), czy występowanie obok siebie gatunków o zbliżonym wyglądzie czy głosie może spowodować, że uzyskamy zafałszowane wyniki. Niemniej jednak są to fantastyczne narzędzia, z których łatwo jest korzystać.
Jak pokazują coraz liczniejsze badania naukowe, zbyt częste korzystanie
z telefonu niesie ze sobą wiele problemów zdrowotnych (zarówno fizycznych, jak i psychicznych). Jednak telefon wykorzystywany we właściwy sposób może być również świetnym narzędziem służącym temu, by zainteresować ludzi przyrodą wokół nich, a w rezultacie zachęcić ich do spędzania czasu w lesie i na łące, zamiast w zamkniętym pomieszczeniu przed ekranem. Może również dodać pewności siebie podczas wycieczek terenowych i umożliwić na bieżąco poszerzanie swojej wiedzy przyrodniczej. Do czego zawsze gorąco zachęcamy!
Tekst i zdjęcia: J. Dragon