,,Grociarnia" - co to za miejsce?
Kuchnia z piecem
W pogórzańskiej gwarze słowo groty oznacza narzędzia, które służyły nie tylko rzemieślnikom lecz były używane w gospodarstwach domowych. Grociarnią (trochę drwiąco i prześmiewczo) nazywano miejsce składowania tychże narzędzi. Tą samą nazwą określono muzeum etnograficzne w Jastrzębi, w którym eksponatami są zbierane przez wiele lat narzędzia, przedmioty codziennego użytku, meble pochodzące z dawnych pogórskich domów. Te przedmioty są dzisiaj wszechświatem wspomnień – ta cudowna fraza powstała właśnie w ,,Grociarni” za sprawą przewodników interpretatorów dziedzictwa, którzy w tym miejscu doskonalili swoje umiejętności.
Najłatwiej dotrzeć tu kierując się do centrum miejscowości Jastrzębia w gminie Ciężkowice. W centralnej części miejscowości skręcamy w uliczkę pomiędzy drewnianym kościołem pw. św. Bartłomieja a szkołą, po około 200 metrach jesteśmy przy ,,Grociarni”.
Drewniane i skórzane narzędzia gospodarskie.
fot. Tomasz Gawlik
Jak to się zaczęło?
Najpierwotniej podstawowa i najstarsza część zbiorów w ,,Grociarni” miała posłużyć jako wyposażenie do żywego skansenu – przynajmniej takie założenie przyświecało doktorowi Mieczysławowi Królowi – dentyście i lokalnemu społecznikowi, który na wielu polach przysłużył się do zachowanie kultury ludowej regionu. Idea skansenu, została porzucona, zdecydowano o powstaniu izby muzealnej, którą dzięki merytorycznemu wsparciu profesora Romana Reinfusa i przychylności lokalnych władz utworzono w 1977 roku w budynku Domu Kultury w Jastrzębi. W kolejnych latach opiekę nad zbiorami sprawował Pan Jan Pyrek, który doprowadził do powiększenia liczby eksponatów w muzeum.
Drewniane eksponaty wykonywane m.in przez bednarzy
fot. Tomasz Gawlik
Co znajdziemy w ,,Grociarni"
Tutaj postaramy się w lakoniczny sposób opisać niektóre z eksponatów znajdujących się w ,,Grociarni”. Jednak opis to tylko opis. By poczuć ducha tego miejsca, trzeba wybrać się tutaj osobiście do czego gorąco zachęcamy!
Drużbak
Jest najstarszym eksponatem, który możemy znaleźć w Jastrzębi. Jest to wydrążona w pniu drzewa cembrowina studni, którą odnaleziono w Jastrzębi w 1974 r. Wiek eksponatu oceniany jest na ponad 200 lat zaś samego drzewa, z którego został wykonany na 400 lat.
Drużbak – wydrążona w pniu drzewa cembrowina studni.
fot. Tomasz Gawlik
Dawna pogórzańska kuchnia.
fot. Tomasz Gawlik
Stelmach i kołodziej… czym się zajmowali?
Zawody te dzisiaj zapomniane, jednak dawne życie mieszkańców wsi bez ich udziału byłoby bardzo trudne. Zadaniem kołodzieja był wyrób bryczek, wozów czy osi na które nakładano wykonane przez kołodzieja koła. Warto nadmienić, że w wielu przypadkach zarówno stelmach jak i kołodziej potrafili wykonać powóz od podstaw.
Wyroby stelmacha i kołodzieja.
fot. Tomasz Gawlik
Wszechobecne drewno
Odwiedzający ,,Grociarnie” zwracają uwagę, że budulcem niemal każdego eksponatu jest drewno – tak to prawda. Drewno było na tyle trwałym materiałem i ogólnodostępnym, iż korzystał z niego niemal każdy: stelmach, stolarz, kołodziej, bednarz oraz gospodynie.
Drewniane narzędzia gospodarskie
fot. Tomasz Gawlik
Len, krosna i powrozy
Wytwórstwem lin czy sznurów zajmował się tzw. powroźnik, zawód niezwykle szanowany, gdyż jego wyrobów wykorzystywano niemal w każdej dziedzinie życia. Sznury wykonywano głównie z włókien lnianych czy konopnych.
Eksponaty związane z włókiennictwem.
fot. zasób Gminy Ciężkowice
Na dzisiaj tyle. Ten wpis opisuje jedynie niewielki wycinek tego co można zobaczyć w ,,Grociarni”. Serdecznie zapraszamy do odwiedzin tego niezwykłego miejsca gdzie przedmioty mają duszę. By poznać zapoznać się z możliwością zwiedzania ,,Grociarni” kliknij tutaj
Tekst: Wojciech Sanek, Tomasz Gawlik
Zdjęcia : Tomasz Gawlik, Gmina Ciężkowice