O walorach Wiśnicko-Lipnickiego Parku Krajobrazowego decyduje różnorodność dominującego na jego obszarze krajobrazu naturalno-kulturowego. Krajobraz ten stanowi wyjątkową syntezę elementów środowiska przyrodniczego oraz działalności człowieka. Ciągłość osadnicza istnieje tu nieprzerwanie od XII wieku.
Przemierzając ulicami i szlakami, miedzami i leśnymi dróżkami napotkamy wyjątkowo bogaty zasób małej architektury, na który składa się blisko 200 figur architektonicznych i rzeźbiarskich o różnych formach. Najstarsze zabytki w tej grupie pochodzą z połowy XVII wieku: kolumny wiśnickie w Nowym Wiśniczu i Olchawie i prawdopodobnie latarnia umarłych.
Poniżej kapitele kolumn wiśnickich w kolejności chronologicznej:
Nowy Wiśnicz (1646 r.), Olchawa (1654 r.), Lipnica Górna (1719 r.) oraz Łomna (1747 r.)
Latarnia umarłych (prawdopodobnie XVII w.) zlokalizowana w połowie drogi między wiśnickim zamkiem a klasztorem:
Pierwotnie ceglana a obecnie otynkowana. Zwieńczona arkadową nastawą z metalowym krzyżykiem, w której to niegdyś tradycyjnie zapalano ogień. Światło latarni miało wskazywać drogę zbłąkanym wędrowcom i ostrzegać zdrowych przed wkraczaniem na teren zagrożony epidemią. Tradycyjnie latarnie wznoszono przy traktach wiodących do klasztorów, gdzie zwyczajowo znajdowały się szpitale oraz przy cmentarzach epidemicznych.
Zlokalizowana przy skrzyżowaniu ulicy dojazdowej do zamku i drogi do Starego Wiśnicza kapliczka domkowa z figurą Jana Nepomucena (XVIII w.) w Nowym Wiśniczu wpisana została do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego.
Wewnątrz na drewnianym postumencie barokowa figura św. Jana Nepomucena o wysokości 170 cm (XVII w.). Według legendy figura ta została przyniesiona przez wody Leksandrówki i wyrzucona na brzeg. 🡪
Miejscowości o znacząco dużym nasyceniu zabytkami małej architektury oraz zachowujące zwyczaje i obyczaje lokalne związane z kapliczkami to w szczególności Królówka, Muchówka oraz Rajbrot.
Figura Matki Bożej Różańcowej (1814 r.), Królówka, przysiółek Nowa Wieś
Kapliczka słupowa (1898r.), Królówka, przysiółek Skotnica
Krzyż kamienny (1904 r.) Królówka, przysiółek Graniczne Doły
Krzyż małopolski (XIX/XX w.) Królówka, przy drodze lokalnej w kierunku wsi Olchawa
Figura Piety (1860 r.) Muchówka, przy DW 966
Figura Serca Jezusa (1925 r.) Muchówka, przy DW 966
Kapliczka postumentowa (1890 r.) Połom Duży, przy DW 965
Kapliczka słupowa (1870 r.) Połom Duży, przy DW 965
Kamienny krzyż (1890 r.) Rajbrot, przy drodze do Muchówki
Kapliczka słupowa z rzeźbą Jezusa Frasobliwego (1878 r.) Chronów, przysiołek Łopuszna Góra
Kapliczka domkowa św. Jana Nepomucena (ok. 1850 r.) Lipnica Dolna, osiedle Podlesie
W niedalekiej perspektywie wakacje 😊 to czas aby skorzystać z przewodników, propozycji gotowych pomysłów na wycieczkę po Wiśnicko-Lipnickim Parku Krajobrazowym, dostępnych na naszej stronie internetowej w zakładce Edukacja – Biblioteka. Przy okazji spacerów i wędrówek sami natkniecie się na wiele kapliczek i krzyży, w które obfituje ten rejon. Czasem ukryte w śródpolnych zadrzewieniach, zawisłe na pniach drzew, ukryte przez roślinność, często zapomniane, mimo wszystko trwają…
Kapliczka Bożego Narodzenia (XX/XXI w.) Łomna, przy drodze Borówna–Leksandrowa
Materiał pochodzi z „Dokumentacji do projektu planu ochrony WIŚNICKO-LIPNICKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO”, wykonanej przez Krameko sp. z o.o. na zlecenie Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego.
Tekst: Magdalena Sekuła